اقدامات امیرکبیر برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان

آغاز دوران صدارت امیرکبیر، با بحران‌های شدید مالی همراه بود. بی‌کفایتی دولتمردان عصر محمد شاه و رویکردهای گاهی نابخردانه حاجی میرزاآقاسی، صدراعظم صوفی‌ مسلک شاه قاجار، باعث وارد آمدن آسیب‌های جدی به ساختارهای مالی و درآمدی حکومت شده‌ بود.

به گزارش برنا؛ افزون بر این، فسادِ همه‌گیر دمار از روزگار دولت در می‌آورد و با هدررفت درآمدها و خالی شدن خزانه، ظاهراً دیگر مجالی برای توسعه زیرساخت‌ها و فکر کردن به تقویت آن ها وجود نداشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آر.جی.واتسن در کتاب «تاریخ ایران از پیدایش تا سال 1858م» که آن را در 1866م در لندن منتشر کرد، صادقانه می‌نویسد: «شاید هیچ متخصص مالی، در هیچ زمانی، گرفتار وضع ناهنجاری نشده ‌باشد که میرزا تقی‌خان گرفتار آن بود.»

فرانت، کاردار سفارت انگلیس در گزارش‌های محرمانه به پالمرستون، وزیرخارجه وقت انگلیس، به تشریح این آشفتگی می‌پردازد و به عنوان نمونه به ماجرای گارد سلطنتی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «گارد خاصه سلطنتی که در زمان فتحعلی‌شاه از 600 سواره ‌نظام زبده تشکیل شده ‌بود، به تازگی عده آن ها را روی کاغذ، چهار هزار نفر نوشته‌اند و به حقیقت بیش از300نفر نبودند.»

در چنین شرایطی، کسری بودجه بیداد می‌کرد و باید فکر عاجلی درباره آن می‌شد اما این وضع اسف‌بار باعث نشد که از توجه امیرکبیر به ایجاد و تقویت زیرساخت‌ها و توجه به منابع ملی، اعم از مادی و انسانی کشور غافل شود. او در حالی که خزانه مملکت تنها 300 هزار تومانِ طلا ذخیره داشت، دست به اقدامی شجاعانه زد که باید آن را نخستین تلاش برای حفظ نخبگان ایرانی در کشور، تقویت دانش و آگاهی آن ها و فراهم آوردن وسایل فعالیت شان در سرزمین مادری دانست.

نخبگان باید در کشور بمانند   هنوز چند صباحی از آغاز صدارت میرزا تقی‌خان نگذشته بود که فکر تأسیس دارالفنون را عملی کرد؛ در حالی ‌که در کشورهای همسایه ایران، به استثنای روسیه تزاری، خبری از تأسیس چنین مرکز علمی و آموزشی‌ نبود؛ عثمانی‌ها که ظاهراً در این زمینه، قبل از ایران فعال بودند، هنوز مدرسه‌ای به جامعیت دارالفنون که با استفاده از استادان اروپایی و دانش به ‌روز تجهیز شده باشد، نداشتند.   امیر معتقد بود که آموزش نخبگان علمی کشور، باید در داخل انجام شود؛ به دو دلیل، اول آن‌که در هزینه‌ها به شدت صرفه‌جویی می‌شود و دوم آن‌ که قدرت نظارت بر فعالیت نخبگان و حمایت از آن ها را ضمن تحصیل و پس از آن، افزایش می‌دهد. این در حالی بود که تا پیش از آن، در موارد محدود، نخبگان ایرانی برای تحصیل به اروپا اعزام می‌شدند؛ این افراد گاهی به دلیل رغبت پیدا کردن به فرهنگ غربی و نیز، نبود حمایت از آن ها در کشور یا در اروپا می‌ماندند یا در صورت بازگشت، اگر به جرگه کارکنان سفارتخانه‌های خارجی نمی‌پیوستند، نقشی در تحولات و پیشرفت‌های کشور بازی نمی‌کردند.   سرمایه‌ گذاری 56 میلیاردی   امیرکبیر، جان داوود را که از ارامنه ایران بود، برای استخدام معلم و استاد به اروپا فرستاد؛ این اقدام، البته بسیار هزینه‌بر بود. طبق مستنداتی که فریدون آدمیت در کتاب «امیرکبیر و ایران» ارائه می‌کند، میرزا تقی‌خان با وجود کسری جدی بودجه، مبلغی حدود هشت هزار و 600 تومانِ طلا را برای استخدام 9 استاد، در رشته‌های مختلف در نظر گرفت؛ مدت استخدام آن ها پنج سال بود. اگر بخواهیم برآوردی امروزی از اقدام امیرکبیر داشته‌ باشیم، باید بگوییم که او نزدیک به 41 کیلوگرم طلا را فقط برای جذب استادان مورد نیاز جوانان نخبه ایرانی هزینه ‌کرد (هر تومان طلا: 76/4 گرم) که اگر آن را با نرخ امروز (هر گرم طلا: یک میلیون و 362 هزار تومان) محاسبه کنیم، رقمی که امیر به این کار اختصاص داده بود، حدود 56 میلیارد تومان می‌شود؛ رقمی که در آن زمان، نزدیک به 3 درصد کل بودجه ایران بود؛ آن هم در دوران بحران شدید اقتصادی و ورشکستگی خزانه مملکتی.   جالب این جاست که در دوران ما، یعنی در قرن 21، کشوری مانند ژاپن که در ردیف ممالک ثروتمند و دارای اقتصادی قوی به شمار می‌آید، به طور میانگین، حدود 5/3 درصد بودجه خود را به فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی اختصاص می‌دهد و این نشان می دهد که امیرکبیر در آن شرایط بغرنج، باز هم از استانداردهای لازم برای حمایت از نخبگان علمی کشور و تقویت جایگاه آنان در ایران غافل نبود.   نظارت و حمایت همه‌ جانبه   تلاش میرزا تقی‌خان برای این حمایت همه‌جانبه، به تأمین منابع مالی لازم برای حمایت علمی از نخبگان محدود نمی‌شد. او دقت نظر خاصی در تعیین استادان و پشتیبانی از نخبگان، بعد از فارغ‌التحصیلی داشت. قراردادی که نمایندگان دولت امیرکبیر با مدرسان اروپایی امضا می‌کردند، قراردادی حساب شده و دارای جزئیات بسیار دقیق برای جلوگیری از اقدامات ضدملی این معلمان بود. طبق گزارش آدمیت، معلمان دارالفنون متعهد شده‌ بودند که هرگاه شکایتی از امور دارند، «راست به راست و بدون واسطه دیگران، آن را با دولت» ایران در میان بگذارند و حق مراجعه به سفارتخانه‌های اروپایی در تهران را نخواهند داشت.   ضمن آن ‌که این معلمان، اتباع دولت‌های انگلیس، فرانسه و روسیه تزاری نبودند و به دستور امیر، از استادان اتریشی و آلمانی برای تدریس در دارالفنون استفاده می‌شد. این معلمان، مطابق قرارداد موظف بودند «خلاف عادات و قواعد مملکت ایران» کاری انجام ندهند؛ به دیگر سخن، حق نداشتند غیر از تدریس، به بحث دیگری اعم از عقیدتی و ... وارد شوند. از سوی دیگر، فارغ‌التحصیلان مدرسه دارالفنون، بعد از فراگیری دانش مد نظر، باید به خدمت دولت ایران در می‌آمدند؛ اما در همین حال، از امکانات مالی و رفاهی بسیار عالی برخوردار می‌شدند.   آن ها در مناقصات دولتی، مثلاً در استخراج معادن، اولویت داشتند و می‌توانستند، از پنج سال معافیت مالیاتی برای رونق فعالیت اقتصادی خود بهره ببرند. با این حال، آن همه تلاش بی‌وقفه و آن همه برنامه‌های دقیق و حساب شده برای ارتقای جایگاه نخبگان و کمک به پرورش آن ها در راستای خدمت به میهن، با شهادت امیرکبیر ناتمام ماند و جانشینان او، عامدانه یا از روی جهالت، بر اصلاحات وی خط بطلان کشیدند.

 

آیا این خبر مفید بود؟ 0 0

نتیجه بر اساس 0 رای موافق و 0 رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: امیر کبیر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۴۶۵۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برنامه دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای ایجاد یک دانشگاه هوشمند

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر از برنامه این دانشگاه برای ایجاد دانشگاه هوشمند خبر داد و گفت: یکی از اهداف ما حرکت به سمت دانشگاه هوشمند خواهد بود. بر این اساس برای تحقق این امر باید از زمینه‌های مطالعاتی هوش مصنوعی استفاده کنیم.

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، علیرضا رهایی در نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران تاکید کرد: برگزاری همایش‌های علمی به طور عام فرصت مغتنمی برای تبادل نظر در خصوص آخرین یافته‌های علمی در زمینه‌هایی که تحقیق و بررسی صورت می‌گیرد، به شمار می‌رود. در این کنفرانس‌ها در خصوص روندها، موضوعات و روش‌های جدید تحقیق، بحث و بررسی می‌شود. بر این اساس این تبادل نظر‌ها برای همه همکاران و دانشجویان بسیار مفید و موثر خواهد بود. به طوریکه دانشجویان نیز با این موضوعات و زمینه‌های علمی آشنا خواهند شد.

وی در ادامه تصریح کرد: موضوع مکانیک سنگ هم در طرح‌های عمرانی و زمینه‌های مرتبط با مهندسی عمران و هم در بحث معادن، پایداری، مطالعات معدنی و نفت نقش جدی دارد. ضمن اینکه این سه حوزه برای تامین رفاه عمومی و تولید ثروت در کشور موثر هستند. با توجه به اینکه رفاه عمومی زمینه پیشرفت را فراهم می‌کند.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر یادآور شد: مباحث معدنی بعد از نفت به عنوان دومین زمینه برای ثروت آفرینی کشور است و ما شاید خیلی دیر متوجه این موضوع شدیم و در زمینه معادن، توسعه و استخراج آن در حد گسترده کمتر سرمایه گذاری شده است تا بتوانیم از منافع آن حداکثر استفاده را ببریم.

رهایی ادامه داد: در جایی که چاه و استخراج نفت مطرح می‌شود علم مکانیک و سنگ مهم است. این حوزه امروز به عنوان بزرگترین ثروت کشور به شمار می‌رود و به نحوی با منابع مختلفی که برای تولید ثروت مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند منجر به رفاه بیشتر برای کشور شود.

وی خاطر نشان کرد: از آنجایی که مصالح سنگ بسیارعلم پیچیده است از این جنبه مطالعات گسترده تئوریک و تجربی که در این زمینه استفاده می‌شود و سامانه‌های مختلفی که تهیه شده است، می‌تواند دورنمای خوبی برای پیشرفت علمی ترسیم کند. اساتید و محققان ما در این زمینه کار می‌کنند که این خود جایگاه کنفرانس را مطرح می‌کند.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر همچنین به برنامه هفتم توسعه کشور اشاره کرد و تاکید کرد: امیدواریم این برنامه کشور زمینه خوبی برای توسعه جدی کشور باشد. متاسفانه ما در برنامه‌های گذشته یا در برنامه ریزی ایراد داشتیم یا اینکه اعتماد به اجرای برنامه‌ها کم بوده است.

به گفته رهایی، شاخصی که در اجرای برنامه‌های توسعه قبلی عنوان می‌کنیم حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد است. اگر انتظار داریم توسعه‌ای در کشور اتفاق بیفتد که مبتنی بر برنامه‌ها باشد باید این برنامه‌ها واقع نگر باشد تا قابلیت اجرایی داشته باشد و ما نیز از موفقیت‌ها بر اساس برنامه بهره ببریم.

وی به موضوع هوش مصنوعی در برنامه هفتم توسعه اشاره کرد و اظهار کرد: امروز فناوری‌های نوظهور جایگاه ویژه‌ای در مسائل و پیشرفت‌های علمی کشور دارند. همه اساتید، مدیران صنعتی و همچنین دانشجویان باید با این تحولات شتابانی که در دنیا صورت می‌گیرد، امکان انجام مطالعات بر اساس یک سری یافته‌های اطلاعاتی و تحلیلی که بر روی داده‌ها انجام می‌شود و افق‌های جدیدی را برای ما باز می‌کند را داشته باشند. ما نیز باید به برخی شیوه‌های سنتی کمتر بپردازیم و فکر کنیم فناوری‌های نوظهور با وجود مشکلاتی که ایجاد خواهند کرد چه موفقیت‌هایی را می‌توانند برای ما ایجاد کنند.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر افزود: ما در این دانشگاه محوریت بزرگی روی هوش مصنوعی داریم و سه دانشکده اعم از مهندسی کامپیوتر، علوم کامپیوتر وبرق جمع شده و قطب هوش مصنوعی را درست کردند.

به گفته وی، در حال حاضر در قالب موافقت نامه تمامی نیاز‌های هوش مصنوعی نیرو‌های مسلح را انجام می‌دهیم. در بسیاری از صنایع مثل صنایع دریایی و هوایی نیز مطالعات و فعالیت‌های گسترده‌ای بر اساس فعالیت‌های علمی قطب هوش مصنوعی صورت می‌گیرد. بر این اساس دانشگاه ما جایگاه ویژه‌ای در کشور در این حوزه پیدا کرده و ما نیز باید این مطالعات را در دانشگاه مورد استفاده قرار بدهیم. یکی از اهداف ما حرکت به سمت دانشگاه هوشمند خواهد بود. بر این اساس باید برای تحقق یک دانشگاه هوشمند از زمینه‌های این مطالعات استفاده کنیم.

رهایی یادآور شد: دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر در یک یا دو دهه گذشته روند پرشتابی را برای توسعه تحقیقات طی کرد و جایگاه دوم یا سوم را در بین ۱۸ دانشکده از نظر تولیدات و فعالیت‌های علمی بدست آورده است. اما در کنار توسعه تولیدات علمی که موجب می‌شود جایگاه مناسبی را در نظام رتبه بندی جهانی داشته باشیم، یک هدف عمده دنبال می‌کنیم و آن این است که در ارتباط با انجام تحقیقات مورد نیاز کشور و کلان، پروژه‌هایی که می‌تواند نیاز کشور را حل کتد حتما تلاش کنیم و نقش آفرین باشیم.

وی خاطر نشان کرد: دانشگاه صنعتی امیرکبیر امروزه در ۴ رتبه بندی مهم دنیا در دو رتبه بندی در بین دانشگاه‌های فنی و مهندسی کشور رتبه اول و در دو رتبه نیز رتبه دوم را داریم. تلاش می‌کنیم با ارگان‌های اجرایی برای انجام تحقیقات به منظور حل مشکلات جامعه تلاش می‌کنیم.

پذیرش ۵۷ مقاله در نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران

دبیر اجرایی نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران از پذیرش ۵۷ مقاله در این کنفرانس خبر داد و گفت: امیدواریم این کنفرانس بتواند زمینه بیشتر دامنه خدمات مکانیک سنگ و به طور خاص در صنعت معدن، عمران، نفت و مخازن ذخیره سازی زیردریایی را فراهم سازد.

حسین سالاری راد نیز در نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران اظهار کرد: هم افزایی علمی و تخصصی مهندسین معدن و عمران، اساتید، متخصصان و دانشجویان در گستره علم مکانیک سنگ و در اجرای پروژه‌ها و فعالیت‌های مهندسی عمرانی موجب چشم گیرترین پیشرفت‌ها در دهه‌های اخیر در کشور شده است.

وی در ادامه تصریح کرد: این کنفرانس با بهره گیری و حمایت‌های انجمن مکانیک سنگ ایران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه‌های صنعتی، شرکت همایش صنعت، وزارت نیرو، وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین تعداد زیادی از شرکت‌های خصوصی و دولتی که با افتخار علامت رسمی آن‌ها در پوستر و سایت کنفرانس درج شده است، برگزار شد.

دبیر اجرایی نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران خاطر نشان کرد: به امید اینکه حاصل این کنفرانس بتواند زمینه بیشتر دامنه خدمات مکانیک سنگ و به طور خاص در صنعت معدن، عمران، نفت و مخازن ذخیره سازی زیردریایی را فراهم سازد.

سالاری راد تاکید کرد: از مجموع تعداد زیادی مقالات زیادی که دریافت شد پس از داوری ۵۷ مقاله را پذیرفتیم که در سالن‌های فرعی شامل ۳۲ سخنرانی و ۲۷ پوستر ارائه خواهد بود.

وی یادآور شد: نمایشگاه صنایع و شرکت‌های مرتبط با فعالیت‌های مهندسی معدنی، عمرانی و سد در مجموعه نمایشگاهی دانشگاه صنعتی امیرکبیر راه اندازی شده است که با حضور مسئولان دانشگاه افتتاح خواهد شد.

سالاری راد تاکید کرد: پنل تخصصی با عنوان خودکفایی در ابزار دقیق و پروژه‌های عمرانی و معدنی، توانمندی‌ها و چالش‌ها با حضور اساتید و متخصصین صنعت ساخت ابزار دقیق متخصصین کاربردی آن با اهداف تعریف شده تشکیل می‌شود. امیدوارم منشا پیشرفت‌ها و سازماندهی مناسبی در جهت ساخت و گسترش اجرایی کشور به طور خاص در مهندسی معدن که تا کنون مغفول مانده است، فراهم شود.

دبیر اجرایی نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران افزود: سه کارگاه آموزشی در زمینه‌های آموزش‌های تخصصی با هدف تبدیل مهارت‌ها و نتایج تحقیق‌ها به نقشه‌های اجرایی برای دانشجویان که به طور خاص در کلاس‌ها مطرح کردیم را برگزار کردیم.

وی در پایان تاکید کرد: شورای راهبردی کنفرانس مکانیک سنگ نیز متشکل از دکتر اقبال شاکری نماینده و عضو کمسیون عمران مجلس شورای اسلامی، انجمن مکانیک سنگ ایران، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا، کمیته علمی و کمیته داوری، شرکت توسعه منابع آب و نیرو، شرکت همایش صنعت، شرکت حمل و نقل جاده‌ای هستند که در آماده سازی این همایش نقش موثری داشتند.

اکتشافات عمقی معادن در گرو توسعه علوم مهندسی سنگ است

رئیس دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به عمیق‌تر شدن معادن سطحی گفت: برای تحلیل وضعیت معادن نیاز به توسعه فناوری‌های مکانیک سنگ است.

حامد ملا داودی در نهمین کنفرانس ملی مکانیک سنگ ایران با اشاره به اهمیت مهندسی سنگ و مکانیک آن در صنایع گفت: در زمینه معادن با استخراج ذخایر و تمام شدن ذخایر سطحی و عمیق‌تر شدن معادن، ضرورت و نیاز به تحلیل معادن سطحی بیش از پیش نیاز است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر مهندسی مکانیک سنگ نقش ویژه‌ای در توسعه و آبادی کشور با ایجاد زیر ساخت‌های شهری و برون شهری در حوزه هایی، چون حمل و نقل و سد سازی ایفای نقش کرده است.

ملاداودی با اشاره به جایگاه ژئومکانیک نفت در پروژه‌های نفتی یادآور شد: از این رو برگزاری چنین کنفرانسی با هدف فراهم شدن محل مناسب کسب دانش، اطلاع از آخرین یافته‌ها و تجربیات جدید و تبادل یافته‌های جدید علمی و هم اندیشی دانشگاهیان و صنعتگران در ارائه راهکار‌های حل مشکلات صنعت برگزار شده است.
وی ارتقا پژوهش‌های مرتبط با مهندسی سنگ و نقش آن در صنایع مختلف و آگاهی از تلاش‌های علمی اساتید و محققان و نیاز‌های صنعتی را از دیگر اهداف این کنفرانس عنوان کرد.